Strona Główna / Blog / Jak dieta wpływa na nasze zdrowie – odkrycia naukowców
Wiadomo, że posiłki powinny dostarczać organizmowi niezbędnych do życia witamin i minerałów, a gdy chcemy schudnąć, należy zmienić jadłospis. To jednak nie wszystko, badania naukowe dowodzą, że nasza dieta, to co jemy najczęściej, co wynika z naszych zwyczajów i upodobań kulinarnych, w istotny sposób wpływa na nasze zdrowie i długość życia.
Sekret zdrowia tkwi w diecie, nie w genach
Jeszcze całkiem niedawno pokutował pogląd, że to geny determinują nasze zdrowie i decydują o tym, jakie choroby mogą się u nas pojawić. Uznawano też, że niektóre schorzenia to nieodłączny element zaawansowanego wieku. Tymczasem geny odpowiadają za ok. 10-20 proc. zachorowań. Największym czynnikiem ryzyka w przypadku takich chorób, jak choroba niedokrwienna serca, cukrzyca czy nowotwory, jest dieta. Skąd wiadomo, że to nie geny a sposób odżywiania jest głównym czynnikiem decydującym o naszym zdrowiu?
Okazuje się, że procent osób zapadających na schorzenia przewlekłe może różnić się nawet stukrotnie między poszczególnymi populacjami na Ziemi. Wynika to właśnie z odmiennego modelu odżywiania się. Badania populacyjne prowadzone na przestrzeni kilkudziesięciu lat dowodzą także, że po zmianie miejsca zamieszkania z kraju o niskim ryzyku do kraju o wysokim ryzyku, prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę serca czy nowotwór proporcjonalnie rośnie prawie zawsze. Zmieniając kraj, zazwyczaj zmienia się też bowiem dietę.
Również badania na bliźniakach rozdzielonych po urodzeniu wskazują, że dieta i styl życia ma ogromny wpływ na wystąpienie chorób oraz długość życia. W badaniach prowadzonych na zlecenie Amerykańskiego Stowarzyszenia na rzecz Serca, w których porównano styl życia i stan układu krwionośnego prawie pięciuset par bliźniąt, wykazano, że sposób odżywiania i styl życia przeważają nad genami, jeśli chodzi o przyczyny występowania schorzeń.
Dieta bogata w czerwone mięso, cukier i tłuszcze prowadzi do chorób
Aby wychwycić związek poszczególnych elementów diety ze zdrowiem, naukowcy prowadzą wieloletnie badania jadłospisów oraz występujących schorzeń w dużych grupach ludzi. Zaobserwowano, że:
- w wielu zakątkach świata tradycyjna dieta zmienia się i staje się coraz bardziej zbliżona do diety dominującej w Stanach Zjednoczonych. Jest to dieta z przewagą żywności wysoko przetworzonej oraz pochodzenia zwierzęcego, obfitująca w tłuszcze nasycone, cholesterol, cukry proste. Te zmiany mają odzwierciedlenie we wzroście zapadalności na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, choroba wieńcowa czy różne rodzaje nowotworów,
- niekorzystnie wpływa na zdrowie jedzenie mięsa przez byłych wegetarian, w wielu krajach (np. Indiach) za znaczny wzrost występowania takich schorzeń, jak otyłość, cukrzyca, choroby serca czy udary mózgu, odpowiada spadek produktów pełnoziarnistych w diecie na rzecz przetworzonych, jak biały ryż, fast-foody czy gotowe przekąski,
- tam, gdzie rozpowszechniona jest zachodnia dieta bogata w przetworzoną żywność, wzrasta nadwaga i choroby cywilizacyjne. Mało przetworzona dieta roślinna, charakterystyczna jest dla mieszkańców tych miejsc na świecie, gdzie żyje się długo i w dobrym zdrowiu.
Dieta bogata w produkty pełnoziarniste, warzywa i ryby, to podstawa naszego zdrowia. Warto jednak zaznaczyć, że liczy się całokształt odżywiania. Nie tylko co, ale i jak jemy: jak często, jakiej wielkości porcje, kiedy spożywamy pierwszy, a kiedy ostatni posiłek w ciągu dnia. Jedzenie ogromnych porcji kalorycznych potraw po 21 godzinie to ryzyko nadmiaru kilogramów i chorób wynikających z nadwagi i otyłości.
Sposób odżywiania
wpływa na procesy zapalne
Dlaczego to, co jemy tak istotnie wpływa na stan naszego zdrowia? Zdaniem naukowców zasadnicze znaczenie ma związek między dostarczanymi składnikami odżywczymi a procesami zapalnymi w organizmie. Otóż badania potwierdzają, że sposób odżywiania się może być zarówno czynnikiem prozapalnym, jak i przeciwzapalnym.
Produkty prozapalnie, czyli takie które wzmagają stan zapalny, to żywność przetworzona typu fast food, wysoko przetworzone mięso, alkohole wysokoprocentowe, cukier, kwasy tłuszczowe trans. Produkty o potencjale przeciwzapalnym to warzywa i owoce bogate we flawonoidy i karotenoidy, oleje rzepakowy i lniany, awokado, tłuste ryby morskie, kurkuma, zielona herbata. Konsekwentnie spożywane produkty przeciwzapalne mogą wyciszyć toczący się w organizmie stan zapalny, wspierają walkę organizmu i hamują działanie infekcji. Bardzo ważne w diecie przeciwzapalnej jest spożywanie ryb, gdyż dostarczają kwasów tłuszczowych omega-3. Osoby, które nie jedzą ryb, powinny przyjmować suplementy z kwasami EPA i DHA.
Przewlekły stan zapalny jest przyczyną stresu oksydacyjnego, który wyzwala choroby autoimmunologiczne, a także zwiększa podatność na choroby nowotworowe i neurodegeneracyjne (choroby Parkinsona i choroba Alzheimera).
Odpowiednia dieta
może zwiększać odporność organizmu
Niezwykle istotne jest również to, że odpowiednia dieta może wzmacniać możliwości obronne naszego organizmu, czyli odporność na chorobotwórcze wirusy i bakterie. Aby organizm mógł skutecznie bronić się przed infekcjami, musi być odpowiednio odżywiony. Medycyna ludowa moc pobudzania i wzmacniania procesów odpornościowych przypisuje wielu produktom – większość z nich ma dziś naukowe potwierdzenie. Produktami, które zawierają składniki mobilizujące układ odpornościowy są m.in: miód, żywność probiotyczna (fermentowane produkty mleczne, kiszonki), żeń szeń, czosnek. Warto je włączyć do codziennej diety, a nie tylko stosować jako ratunek w czasie infekcji. Obszernie o tym, co wpływa na sprawność działania układu immunologicznego i co możemy zrobić, by skutecznie wzmocnić swoją odporność pisaliśmy TUTAJ.
Jadłospis jest wsparciem
w leczeniu wielu chorób
Dowody naukowe wskazują, że wiele dolegliwości i schorzeń można złagodzić stosując odpowiednie dietę. Modyfikacja jadłospisu jest konieczna jest zwłaszcza w chorobach przewodu pokarmowego. W przypadku choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy dieta ma za zadanie zneutralizować drażniące działanie soków żołądkowych. Przy cukrzycy, wysokim cholesterolu, nadciśnieniu przestrzeganie odpowiedniej diety jest podstawowym zaleceniem lekarskim. Leczenie cukrzycy wymaga diety opartej na niskim indeksie glikemicznym. Natomiast dieta bogata w wapń wskazana jest w profilaktyce i leczeniu osteoporozy. Stałych dostaw składników mineralnych, zwłaszcza cynku, miedzi, krzemu i żelaza, potrzebują też nasze włosy, paznokcie i skóra. Niedobór tych składników rzutuje zarówno na problemy z urodą, jak i ze zdrowiem.
Dobra dieta
to zdrowie i długowieczność
Sposób odżywiania ma też fundamentalne znaczenie dla utrzymania młodości. Wpływa bowiem na długość telomerów, znajdujących się na końcach chromosomów. W ciągu całego życia telomery ulegają skracaniu, a gdy znikną, komórka może umrzeć. Po długości telomerów badacze są w stanie określić wiek osoby, od której pochodzą. Ochronie telomerów sprzyja dieta – zużywają się wolniej, gdy obfituje w owoce, warzywa i inne produkty bogate w antyoksydanty, a szybciej, gdy jadłospis obfituje w przetworzone produkty zbożowe, mięso, tłusty nabiał i słodkie napoje gazowane. Badania przeprowadzone wśród ludzi żyjących najdłużej (na Okinawie, Sardynii, Ikarii) wskazują, że stulatkowie jedzą mało mięsa, a podstawa ich diety są rośliny strączkowe. Długowieczności służy też nieprzejadanie się czy wręcz niedojadanie.
Dieta może wzmacniać
układ nerwowy
Coraz więcej jest też dowodów, że dieta może wpływać na nasze zdrowie psychiczne i nastrój. Przede wszystkim nasz mózg potrzebuje konkretnych składników odżywczych do prawidłowego funkcjonowania (o tym, czego dokładnie potrzebuje mózg, by dobrze pracować pisaliśmy TUTAJ). Dieta bogata w witaminy z grupy B, kwas foliowy, magnez, cynk, selen, kwasy omega-3 i aminokwasy – tryptofan i fenyloalaninę, ma ogromne znaczenie dla układu nerwowego. Zmniejsza poziom lęku, poprawia koncentrację oraz samopoczucie. Poza tym spożywane przez nas jedzenie bezpośrednio oddziałuje na bakterie jelitowe, hormony i neuroprzekaźniki, które wpływają na funkcje poznawcze, pamięć i zdrowie psychiczne.
Przeczytaj także:
Najważniejsze przeciwutleniacze w profilaktyce chorób cywilizacyjnych
Zwróć uwagę na te produkty: